Nhìn các cung nữ khác hoan hỉ đón Tết nhưng ta thật không cách nào hòa nhập cùng bọn họ, biết rõ phía trước phong ba thay nhau nổi lên, vẫn luôn luôn cẩn trọng từng li từng tí. Sâu trong tâm khảm lại hết sức lo sợ Khang Hy chỉ hôn, rất nhiều lần nửa đêm choàng tỉnh giấc bởi cơn ác mộng bái đường thành thân, trong mộng có khi người đó là thái tử gia, có khi chỉ là một gương mặt mơ hồ dung tục của người đàn ông nào đó, lúc tỉnh lại vui mừng siết bao, đó chẳng qua chỉ là một giấc mộng, vui mừng phút chốc trong lòng lại tràn ngập bi ai cùng nỗi lo sợ khôn cùng,cứ thế mở to hai mắt thao láo thức cho đến khi trời hừng sáng. Ngày hôm nay ta đúng là mệt mỏi không thể tả. Thể trạng trong quãng thời gian này chẳng lẽ sẽ cứ thế mãi sao?
"Vì sao lại đứng trong tuyết ngây người ra thế kia?". Không biết Tứ a ka tự lúc nào đã đứng phía sau ta lên tiếng hỏi. Đầu ta vẫn chưa ngoái lại, tùy ý nói: "Nào phải ngây người ra? Là đang thưởng mai thôi.". Hắn nói : "Vậy ra mai là vừa ở thấp dưới đất giờ mới vươn cao như vậy, nên phải cúi đầu mới ngắm được nó."
Ta cười khì nghiêng đầu nhìn hắn. Hắn hỏi: "Đang suy nghĩ điều gì?". Ta mày chau mặt ủ, ra vẻ đáng thương nói: "Đang suy nghĩ Vương gia rốt cuộc đến lúc nào mới bằng lòng chịu lấy nô tỳ đây.". Hắn nói: "Nói những lời như thế này, mặt một chút cũng không đỏ, thật là chưa có thấy qua da mặt con gái nào dày như ngươi vậy, trước kia một mực không chịu gả, bây giờ mới cuống lên đòi gả.". Ta nói tiếp: "Trước kia là vì còn nhiều hi vọng khác. Bây giờ cuộc sống trong cung càng lúc càng khổ não, khi sợ cái này, lúc sợ cái kia, cho nên chỉ đơn giản là mau mau tìm một cái tiểu viện nhỏ nhốt mình trong đó muốn đứng lên ngồi xuống đều được, chẳng phải so với trong cung an toàn tiện lợi hơn biết bao?"
Ánh mắt Tứ a ka nhìn ta lành lạnh, trong lòng có chút run rẩy, tiếp tục dò hỏi: "Nô tỳ đã nói sai cái gì sao?". Hắn gác mắt sang một bên nói: "Không phải tất cả mọi người ai cũng vui vẻ khi nghe những lời nói thật.". Ta suy nghĩ một chút, thật bụng nói: "Trời sinh nữ nhân đều có thể diễn kịch, nói dối nô tỳ cũng biết nói, nếu vương gia muốn nô tỳ sắm vai nhu tình các kiểu, nô tỳ sẵn lòng diễn một tràng đùa bỡn. Nhưng nô tỳ lại cảm thấy vương gia đây là thà nghe những lời nói thật cho dù biết nó sẽ làm tổn thương đến người khác."
Hắn nghe xong khóe miệng khuất lấp một nụ cười, đáy mắt trong veo nhưng lạnh lẽo man mác, dịu dàng trút ánh nhìn vào ta, đầu khẽ cúi sát, bỗng đưa tay chạm vào tóc ta…phớt nhẹ mấy cánh mai còn vương trên đó. Ta cảm giác được vẻ ấm áp hiếm thấy ở con người hắn, tâm trạng có chút ngơ ngẩn, cố bình tĩnh mới đứng vững, tay hắn mơn man khẽ vuốt nhẹ mái tóc ta, từ đó chầm chậm lướt đến gò má.
"Cây trâm đâu rồi?". Hắn vừa nhẹ tay xách một bên tai ta ghé vào đó thì thầm. Ta lúc này hồn mới nhập lại xác, nghiêng đầu né bàn tay của hắn nói: "Sẽ bị người ta trông thấy đó, để trong phòng chứ đâu."
Hắn thu tay về: " Vậy khuyên tai tặng ngươi năm nay cũng vứt luôn trong phòng à? Thật uổng phí cho tâm tư của ta.". Đoán được ngươi trước sau gì cũng sẽ hỏi mà, nên sớm đã có dự bị sẵn sàng. Ta quét mắt một lượt bốn phía, móc từ trong áo ra một sợi dây chuyền, chìa cho hắn xem loáng một cái, lại hấp tấp nhét về chỗ cũ, nói : "Có mang cái này theo là được rồi chứ gì?"
Hắn khẽ mím môi cười mà nhìn ta, hỏi : "Nhược Hi, ngươi có thật hiểu rõ tâm tư mình không? Quá nhiều sợ hãi, quá nhiều cố kỵ, cả ngày bận rộn cân nhắc lợi hại, nhìn trước ngó sau, ngươi hãy một lần nhìn lại cho minh bạch tâm tư ngươi muốn gì có được không ?"
Ta "hả" một tiếng, mông muội nhìn hắn, hắn nhìn ta trong một thoáng, mạnh tay day trên trán ta búng một cái "bạo lật" 1, ta "á" lên một tiếng, bụm lấy trán, không có can đảm phẫn nộ với hắn,chỉ hờn tủi mà hét lên: "Đau quá!!!!!!!!!!!!!!! Sao lại đánh ta á?".
Hắn "phì" cười, khoát khoát tay nói : "Mau mau quay về phòng, ôm giữ lấy cái bếp lò ấm của ngươi rồi ở đó mà ngây ngốc bao nhiêu cũng được!". Nói xong,cất bước đi, đi được vài bước, ngoái đầu lại thấy ta vẫn còn ngốc nghếch sững sờ đứng một chỗ lại quát lên : "Còn chưa chịu đi?"
Ta vội vàng hướng về phía hắn cúi người, xoay người chạy một mạch về phòng của mình.
Trở về phòng, ngồi bên cạnh lò bếp ấm áp, ôm lấy một tấm nệm lại bắt đầu ngây ngốc. Tự hỏi, ta không rõ tâm tư mình sao? Tâm tư của ta là gì? Hắn lẽ nào có thể thấu rõ tâm tư của ta? Kỳ thực ta cần phải tự mình nhìn lại cho thật rõ tâm tư của ta ư? Điều ta cần làm lúc này chính là làm sao để bảo toàn cái mạng nhỏ của mình giữa cung đình phong ba liên tiếp nổi lên mà thôi.
Khi mắt rũ xuống, liếc thấy chiếc vòng nằm trên cổ tay, trong lòng len lỏi nỗi xót xa day dứt, hơn hai tháng rồi chưa gặp qua hắn, hắn đã bớt đau thương chút nào chưa? Cứ ngây ngốc một hồi lâu, đột nhiên ném nệm xuống cái phịch, bắt đầu công cuộc tháo chiếc vòng tay, lòng người vốn là khó hiểu, ta không hiểu rõ một số điều, thế nhưng một khi là chuyện ta đã quyết, ta nhất định phải làm. Mà cái việc này càng cho phép phải "thanh thanh sở sở, minh minh bạch bạch" (rành mạch, rõ ràng).
Bóp tay đến sưng tấy cả lên, nhưng vẫn cứ trơ như cũ không tài nào tháo ra được, chợt nhớ Ngọc Đàn từng nói qua, dùng dầu mỡ bôi lên cổ tay thì sẽ dễ dàng tháo được vòng. Vội vàng đi đến bên cạnh bàn, trút chút ít dầu hoa quế ra, vày vò cả buổi, lớp da đã chuyển đỏ, khi chạm vào đau muốn buốt xương, chiếc vòng tay cuối cùng đã được tháo xuống. Hóa ra muốn cắt đứt một cái gì đó cũng không hề đơn giản như thế chăng, nhận lại là rất nhiều đau đớn.
Nhìn cổ tay trống không, nhìn lại trên bàn chiếc vòng tay đơn lẻ, lòng càng đau nhói. Nguyên lai có nhiều lắm những sinh mệnh đồ vật đến đúng thời điểm tự khắc nó cũng sẽ rời bỏ ta đi. Ra sức bóp mạnh cổ tay, một trận đau ngập đến, nhưng trên gương mặt lại phảng phất một nụ cười.
Từ nay về sau ta nhất định phải quên sạch không còn một mảnh! Bằng không tương lai chính là hại mình lại càng hại hắn, một ngôi vị hoàng đế cũng đã đủ, không cần ta gieo thêm nỗi thù hận nào trong hắn nữa.
--------------------------------
1 Bạo lật: 暴栗 (Định để "búng vào đầu" thôi, nhưng từ này có trong bách khoa toàn thư TQ nên phải giữ nguyên và giải thích)
Phát âm: bào lì
Đây là từ chỉ mô phỏng tiếng động, khởi nguyên từ đặc sản hạt dẻ của vùng Hoa Nam, Trung Quốc. Nguyên nhân là khi rang hạt dẻ thì hạt dẻ nứt ra âm thanh giống như tiếng gõ vào đầu, cho nên từ nhiều viện dẫn đến tiểu thuyết đều sử dụng. Tuy là động tác này gây ra tiếng vang nhưng cũng không làm tổn thương lớn, chỉ là một hành động tỏ ý thân mật.
Động tác này xuất hiện cơ bản phải có điều kiện: đầu đối phương nằm ở vị trí thuận lợi để ra tay.
Trước Tết nguyên tiêu, vẫn luôn mang theo chiếc vòng tay bên người, thẳng mãi đến khi tết nguyên tiêu đã qua từ lâu, nháy mắt đã thấy tháng tư. Nhưng Bát a ka vẫn còn nghị triều tại gia. Tự mình âm thầm suy nghĩ, hắn hành động như thế, có lẽ tâm tình lẫn thân thể là nguyên nhân cốt yếu, nhưng ứng với những chuyện xảy ra hẳn còn có nguyên do khác. Thứ nhất là vì để tránh hiềm nghi, dù sao khi phế thái tử lần đầu tiên, hắn đã gánh lấy không ít tai họa, lần phế thái tử thứ hai này cần phải hành xử khôn khéo hơn, hắn vì tránh một nước cờ khinh suất có thể dẫn tới một nước cờ tai họa, không bằng cứ đơn giản nghị triều tại gia, lại tránh được tất cả. Thứ hai, Đại Thanh lấy hiếu trị thiên hạ, Bát a ka cũng là hành động theo đạo lý ấy bên cạnh đó lại có thể gieo được hiền danh, gặt lại được lòng cảm mến của người đọc sách thánh hiền.
Nếu là như thế, e rằng trong khoảng thời gian này hắn sẽ lại tiếp tục không vào cung. Suy nghĩ rồi lại suy nghĩ, không cách gì khác hơn đành phải phiền đến Thập Tứ a ka vậy. Một ngày, ngó nghiêng xem chỉ có Thập a ka và Thập Tứ a ka đi với nhau, vội gấp gáp đuổi theo thỉnh an.
Sau khi thỉnh an, ba người một mặt trò chuyện vui vẻ, ta một mặt ra hiệu cho Thập Tứ, ý bảo hắn làm cách nào cho Thập a ka đi trước, Thập Tứ hướng về phía ta cau mày, tỏ vẻ không cách nào thực hiện. Ta nhìn Thập a ka cười duyên lấy lòng, rồi nói : "Ngươi có thể tự mình xuất cung trước được không, ta có chuyện muốn nói với Thập Tứ a ka một chút." Thập a ka bực tức : "Khi cần ta, thì tìm ta nói chuyện, khi không cần ta nữa, thì vội vã đuổi hắt ta đi. Nói cái chuyện gì mà không muốn để ta nghe được chứ?" Vừa nói vừa trừng mắt về hướng Thập Tứ tức giận.
Thập Tứ vội giải thích: "Không liên quan gì đến ta đâu nha! Ta cũng không biết nàng muốn nói cái gì. Muốn trừng mắt thì trừng nàng ấy đi." Thập a ka hướng về phía ta trừng mắt. Ai sợ ai nào? Ta cũng trừng mắt lại hắn nói: "Trước tết nguyên tiêu, ta ở xa xa trông thấy ngươi và Thập phúc tấn, còn chưa kịp tiến lên thỉnh an, ngươi đã mang theo phúc tấn chuồn mất, ngươi nói, ngươi vì sao lại trốn tránh ta? Coi như là tính sổ đi, một bút một giấy ta tính hết cho rõ luôn nhé."
Sắc mặt Thập a ka ngượng ngập, ỉu xìu nói : "Ta không cùng ngươi đôi co nữa, dù sao cũng không nói lại ngươi, các ngươi muốn nói cái gì thì cứ nói đi!". Một mặt nói, một mặt quay người bước nhanh đi.
Ta nhìn sau lưng hắn cười phá lên. Thập Tứ a ka cười hỏi : "Xa xa trông thấy Thập phúc tấn, không né còn đặc biệt tiến lên thỉnh an sao?" Ta cười nói : "Dọa hắn chơi thôi! Lúc đó cũng muốn tránh ra, không ngờ Thập a ka đã trông thấy ta, vội vội vàng vàng chắn tầm nhìn của Thập phúc tấn, hai người mau chóng bỏ đi."
Thập Tứ lắc đầu cười nói : "Không biết khúc mắc với Thập phúc tấn đến lúc nào mới có thể giải đây?Ngươi ta cũng đều rõ tâm tư Thập a ka, nhưng chính bọn họ lại xem như không hiểu?". Ta thở dài : "Thì bao giờ cũng "ngoài cuộc tỉnh táo, trong cuộc u mê" mà. Chỉ có điều thêm ít thời gian nữa, rồi họ sẽ nhận ra."
Ta lôi chiếc vòng tay từ trong lòng ngực ra đưa cho hắn, sau khi Thập Tứ nhận lấy,tiện tay sờ quanh chiếc vòng, hỏi : "Hình như là một chiếc vòng tay, có ý gì đây?"
Ta nói: "Giúp ta trả lại huynh ấy, song không cần vội, ngươi xem khi nào tâm trạng huynh ấy tốt hơn thì hẵng đưa." Thập Tứ nói: "Sao lại bắt ta làm cái việc không được trả ơn thế này?Tự mình làm đi!". Nói xong đem cái vòng dúi trở lại vào tay ta, ta vội nhảy ra xa hai bước, khổ sở van nài: "Từ năm ngoái sau khi nương nương qua đời, Bát a ka vẫn ôm bệnh nằm nhà, ta sao có thể tự mình đến đó? Hơn nữa, cũng không cần ngươi nói thêm lời nào, huynh ấy thấy chiếc vòng tay, tự nhiên sẽ rõ ràng tất cả."
Vẻ mặt hắn do dự lẳng lặng suy nghĩ, bỗng nhiên lóe lên một nụ cười, nhìn phía sau ta thấp giọng nói : "Tứ ca và Thập Tam ca đang tới." Ta sẵng giọng: "Đừng đùa, chiêu này không dùng được đối với ta đâu.". Thập Tứ thu lại chiếc vòng tay, cúi người thỉnh an: "Tứ ca cát tường, Thập Tam ca cát tường!"
Ta bấy giờ mới giật mình, cảm thấy khác thường, liền vội vàng xoay người lại thỉnh an. Thập Tam tự tiếu phi tiếu, nhíu mày nhìn ta cùng Thập Tứ. Tứ a ca nói: "Đứng dậy đi!". Lòng ta có chút bất an, chỉ biết cúi đầu. Thập Tứ cười nhìn Tứ a ca hỏi: "Huynh ra cung sao?"
Tứ a ca nói: "Một chút nữa, giờ còn muốn đi thỉnh an ngạch nương.". Thập Tứ cười nói: "Vậy đệ đi trước đây." Nói xong hướng về phía Tứ a ca cùng Thập Tam hành lễ, lại cúi đầu nhìn ta cười nói: "Từ chối thì bất kính, cảm ơn!", sau đó rời đi.
Trong lòng chỉ biết khóc mếu , Thập Tứ à Thập Tứ, đi thì đi, sao còn cố tình làm điệu bộ mập mờ khiến người ta hiểu lầm như thế chứ?
Thập Tứ vừa đi, không khí chợt trầm xuống. Thập Tam cũng ngừng cười, xoay người bỏ đi. Ta do dự không biết nên giải thích với hắn như thế nào, quan sát sắc mặt của hắn, vẻ mặt vẫn thản nhiên, ánh mắt thì tùy ý nhìn đằng xa.
Ta cúi đầu thật thấp, nói gì đây chứ? Đang lưỡng lự thì hắn hỏi: "Không muốn giải thích gì sao?". Ta phân vân rồi buộc lòng nói: "Vương gia tin cũng được, không tin cũng được, nô tỳ chỉ muốn nói một câu, tuyệt đối không như Vương gia đã nghĩ."
Hắn đùa cợt nói: "Ta còn chưa khảo mà nàng đã xưng nhanh như vậy , hoá ra đúng là nàng và Thập Tứ đệ có tư tình rồi.". Ta "a" một tiếng, hắn nói tiếp: "Ta vốn nghĩ, nàng cùng Thập đệ, Thập Tứ đệ quan hệ thật tốt, đôi bên có tặng đồ qua lại cũng bình thường. Nhưng nàng lại kiên quyết phủ nhận ý nghĩ của ta một cách thẳng thắn và nhanh nhẹn như vậy, thực sự là hiếm thấy!"
Ta vừa tức vừa cười, sẵng giọng: "Tại sao lại luôn trêu đùa ta vậy chứ? Mới vừa rồi Thập Tứ a ca nói là hai người tới, ta còn không tin, cho rằng hắn cũng đang gạt ta !"
Tứ A ca nói: "Tâm tư Thập Tứ đệ ta không quản được, cũng không muốn quản. Quan hệ của hai người, tặng đồ, nói giỡn đều tùy nàng. Có điều ta không muốn lại phải nhìn thấy loại tình cảnh do dự, khóc sướt mướt như trước kia đâu."
Yêu cầu này rất bình thường. Ta bĩu môi nói: "Hiểu rồi!"
Hai người liền trầm mặc, ta hướng về phía hắn khom mình hành lễ, hỏi: "Còn có gì căn dặn không? Không có thì ta đi đây.". Hắn phất tay nói: "Đi đi thôi!".
Xoay người đi xa rồi, thở dài nghĩ đến, hắn độ lượng hơn rất nhiều so với tưởng tượng của ta. Cũng không nói kiểu không được như thế này hay không được như thế kia. Lại nghĩ tới Thập Tứ a ca, không khỏi thầm oán , hắn rốt là muốn làm gì đây?
Từ tháng mười năm ngoái đã bắt đầu điều tra "vụ án Thác Hợp Tề bày tiệc rượu kết đảng". Trong sự chờ đợi của mọi người, trải qua sáu tháng thẩm tra tra rốt cuộc cũng đã có kết quả. Tất cả đều như Trấn Quốc công Cảnh Hi dâng tấu, đúng là có những lời lẽ ý đồ mưu nghịch. Đặc biệt là Tề Thế Vũ cùng Thác Hợp Tề, đã thốt ra rất nhiều lời xúi giục mọi người ủng hộ thái tử đăng cơ. Khang Hi nổi giận nói: "Mở tiệc rượu để giao kết bạn bè cũng chẳng có gì sai trái, việc ấy không đáng nói , còn là sở hành giả, không cầnđể ý" 1. Khang Hi không nói rõ, nhưng ý tứ bên trong thì mọi người đều đã hiểu, hắn hận chính là những đại thần thông qua phương thức này giúp thái tử kết bè kết đảng, gây nguy hiểm đến sự an toàn cùng ngôi vị hoàng đế của hắn.
Trong lúc thẩm tra "vụ án tiệc rượu kết đảng", việc Thư biện 2 Hộ Bộ Trầm Thiên Sinh cùng một số người nhân việc làm đê phía Bắc Hoàng Hà mà vơ vét ngân lượng cũng bị tra ra. Bọn Tề Thế Vũ, Thác Hợp Tề, Cảnh Ngạch cũng có liên quan đến việc này, kẻ nhận nhiều, người lấy ít.
Những đại thần có liên quan tới đều bị bỏ tù bắt giam, Khang Hi đối với thần tử vẫn luôn luôn khoan dung, với Ngao Bái cùng lắm chỉ là cầm tù, Tác Ngạch Đồ mưu phản cũng không dùng đến cực hình. Nhưng lần này lại áp dụng thủ đoạn tàn khốc hiếm thấy. Sử dụng cực hình với Tề Thế Vũ, sai người dùng năm cái đinh sắt đóng xuyên thân người vào vách tường, khiến Tề Thế Vũ kêu khóc mấy ngày liền mới chết. Thái độ của Khang Hi làm cho những người ủng hộ thái tử kinh hoàng khiếp sợ, nhất thời quan lại trong triều thấp thỏm không yên, thần hồn nát thần tính. Thái tử gia từ từ bị cô lập, cả ngày bị vây trong lo sợ cùng bất an, hành xử càng lúc càng hung tàn nóng nảy, động một tí là dùng trượng đánh tôi tớ trong phủ. Việc truyền tới tai Khang Hi, càng khiến Khang Hi thêm chán ghét.
Mọi người trong cung đối với việc thái tử gia ra sao cũng không dám nhiều lời,nhưng cả ngày lại len lén bàn luận về cái chết của Tề Thế Vũ, rõ ràng không có chứng kiến, nhưng lại nói như thể tận mắt nhìn thấy, đinh đóng như thế nào, tiếng gào khóc ra sao, máu chảy thế nào, sinh động cứ như thật. Người nghe cũng không nghi ngờ chất vấn, trái lại còn đứng đó mặt mày hớn hở, phụ họa cười to.Mọi người cứ thoải mái vui cười mãi đến khi Vương Hỉ sai người dùng trượng đánh mấy thái giám, người trong cung mới ngậm miệng, không dám bàn tán chuyện này nữa.
Hai lần ta tình cờ nghe được cũng đều bước nhanh bỏ đi. Điên rồi, đều điên rồi! Việc này mà cũng lấy ra làm trò tiêu khiển được. Nghĩ kỹ mới thấy chuyện này cũng là bình thường, Lục căn 3 không nguyên vẹn, tâm lý dĩ nhiên cũng thất thường, sinh hoạt hàng ngày lại căng thẳng, không biến thái mới là lạ. Tâm trạng vốn đã nặng nề, lại nghĩ đến việc ngày ngày phải sống chung với đám biến thái đó nên mặt càng đanh lại, muốn cười cũng không nổi.
--------------------------------
1 Có lẽ cụm "sở hành giả" là Khang Hy sử dụng là từ đây : ""Quân tử tắc không phải, sở thủ giả đạo nghĩa ,sở hành giả trung tín, sở tích giả danh tiết." – trích từ "Kết đảng Lụân" của Âu Dương Tu – đang trong đoạn so sánh giữa tiểu nhân và quân tử mới có câu này :Thế nhưng thần cho rằng: tiểu nhân cũng không kết đảng, chỉ có quân tử mới có. Nguyên nhân ở đây là gì? Tiểu nhân yêu,tham chính là lương bổng tiền tài. Khi bọn hắn có lợi ích tương đồng , tạm thời cấu kết cùng nhau mà thành kết đảng, đó là giả tạo; đợi khi bọn họ nhìn thấy hết lợi ích phía sau , lợi ích đã hết là lúc giao tình cũng đạm mạc , trái lại sẽ tàn hại lẫn nhau, cho dù là huynh đệ thân thích, cũng sẽ không bảo hộ nhau. Vì thế nói là tiểu nhân cũng không kết đảng, bọn họ tạm thời kết làm bè đảng, cũng là giả tạo thôi. Quân tử sẽ không như thế: bọn họ kiên trì chính là đạo nghĩa,thực hiện chính là trung tín,quý trọng chính là danh tiết. Dùng những người này nhắc tới cao tự thân tu dưỡng, như vậy đồng lòng nhất trí là có thể tương hỗ bổ ích. Dùng những người này vì quốc gia làm việc, như vậy quan điểm tương đồng là có thể cộng đồng đi tới. Trước sau nhu một đây là kết đảng của người quân tử. Vì thế làm quân chủ đích, chỉ cần có thể đuổi kết đảng giả tạo của tiểu nhân, sử dụng kết đảng thực chất của quân tử, như vậy thiên hạ có thể yên ổn rồi.
Khang Hy dẫn từ "Kết Đảng luận" ra để chửi xéo.
2 Thư biện: viên chức phụ trách tài liệu.
3 Lục căn: sáu căn (quan) năng mà theo Phật giáo, con người thông qua để nhận thức thế giới: nhãn căn (mắt) thị giác, nhĩ căn (tai) thính giác, tị căn (mũi) khứu giác, thiệt căn (lưỡi) vị giác, thân căn (thân) xúc giác, ý căn (ý) ý thức. Trong Phật giáo gọi là lục thức: nhãn thức, nhĩ thức, tị thức, thiệt thức, thân thức, ý thức. Lục căn duyên với lục trần (sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp). Lục căn chỉ quan năng con người, còn gọi lục tặc tức sáu tên giặc làm cho chúng sinh bị cám dỗ mê muội.( theo từ điển bách khoa toàn thư Việt Nam )
