Đến tối, bên trong khoang thuyền được thắp sáng bằng đèn dầu lạc, một gã tùy tùng lên tiếng: "Lão gia, bên đại phòng lại làm ầm lên, Trần lão thái thái còn tát nhị thiếu gia một cái."
Phó tứ lão gia cau mày, cười lạnh lẽo: "Làm loạn gì thế chứ! Dám đánh cả cử nhân lão gia!"
Ông ngẫm nghĩ một lúc rồi mới hạ lệnh: "Chờ tới lúc thuyền cập bờ, ngươi về huyện Hoàng Châu trước, nói với thái thái, nhà chúng ta còn có thể giữ được mấy phần ruộng đất kia chẳng lẽ không phải là nhờ nhị thiếu gia đỗ cử nhân hay sao! Đừng có xem thường nhị thiếu gia. Bảo bà ấy nghĩ cách khuyên Trần lão thái thái, đừng có làm to chuyện, sau này khó xử lý lắm. Cử nhân lão gia là khách quý ở chỗ tri huyện lão gia, tri huyện lão gia cũng phải tôn trọng nhị thiếu gia, lão thái thái làm vậy là quá đáng rồi, dạy dỗ con cái cũng không nhất thiết phải đánh người mới được!"
Gã tùy tùng vâng vâng dạ dạ, bỗng ngoài cửa có người nói khẽ: "Lão gia, ngũ tiểu thư tới."
Phó gia xếp thứ bậc cho con trai và con gái riêng biệt, Phó Vân anh nhỏ nhất, xếp theo tuổi nàng đứng hàng thứ năm.
Phó Vân anh đi vào khoang thuyền. Sắp đến Tết, trên sông có nhiều thuyền ngược xuôi đi lại suốt cả đêm nên lúc này nhìn từ cửa sổ cũng có thể thấy những con thuyền đèn đuốc sáng trưng trên mặt sông.
Phó tứ lão gia thấy nàng đã thay quần áo mới thì hài lòng gật đầu.
"Tứ thúc, mẹ con sẽ về Phó gia cùng với con ạ?" Phó Vân anh hỏi thẳng.
trên mặt Phó tứ lão gia xuất hiện mấy phần xấu hổ, nói cho cùng, chính ông là người đã thay mặt Phó lão đại cưới Ngô thị kia vào Phó gia.
"Tất nhiên là mẹ con sẽ cùng về với con rồi." Ông nhẹ nhàng nói, "anh tỷ nhi, tứ thúc sẽ coi con như con đẻ, yêu thương con, về sau mẹ con con sẽ không còn vất vả như trước nữa."
Phó Vân anh nhìn thẳng vào mắt Phó tứ lão gia, "Tứ thúc, mẹ con không làm thiếp."
Phó tứ lão gia nghe vậy thì giật mình, chăm chú nhìn nàng một lúc lâu, ánh mắt như muốn tìm hiểu điều gì.
Phó Vân anh tỉnh bơ như không, kiên nhẫn chờ ông trả lời.
Phó tứ lão gia mỉm cười, sau đó nói nghiêm túc: "Tứ thúc hiểu rồi... Con yên tâm, chúng ta sẽ không bỏ bê mẹ con."
Nghe được câu này của ông, Phó Vân anh mới yên tâm, xin phép ra ngoài, "Tứ thúc nghỉ ngơi sớm một chút ạ."
Phó tứ lão gia cũng không đi ngủ ngay, ông lặng lẽ ngồi đó một lúc. Tới khi bấc đèn cháy hết rồi tắt phụt, ông phì cười, lấy chiếc que khêu bấc đèn, "Đại ca là người chất phác, vậy mà lại sinh ra anh tỷ nhi cố chấp thế này..."
Nhưng thôi, táo bạo một chút cũng tốt, đứa trẻ không có cha, phải kiên cường mới không bị bắt nạt.
Ngày hôm sau, thuyền mới cập bờ, Phó tứ lão gia dẫn Hàn thị và Phó Vân anh dời thuyền rồi lại lên xe ngựa tiếp tục đi về phía nam. đi tới bến thuyền tiếp theo lại lên thuyền lần nữa.
Cứ như vậy, thuyền thuyền xe xe đến rã cả người, năm ngày sau, họ mới tới huyện Hoàng Châu.
Thuyền vừa mới cập bờ, họ đã thấy người hầu kẻ hạ Phó gia đợi trên đó. Trời khi ấy âm u, có vẻ sắp có tuyết rơi.
Phó Vân anh theo Hàn thị xuống thuyền, Hàn thị hơi say sóng, ngồi trên bờ một lúc cho khỏi chóng mặt, chân còn dò dẫm xung quanh, "Cuối cùng cũng được đặt chân lên mặt đất!"
Bà tử, nha hoàn trong nhà ra đón, thấy Hàn thị đi như say rượu, chân tay khua loạn xạ, muốn cười cũng không dám cười.
Phó Vân anh không nói gì, chỉ đảo mắt nhìn xung quanh, nhìn thấy một bà tử cao lớn đi thẳng tới chỗ Vương thúc, hai người nói chuyện với nhau, có vẻ rất thân thiết thì đoán được người đó chính là Vương thẩm, âm thầm ghi nhớ.
Đợi đến khi Vương thẩm tới chỗ nàng giúp đỡ khuân vác hành lý, nàng cười nói: "Nào dám làm phiền thẩm, trên đường đi Vương thúc đã giúp đỡ chúng ta nhiều rồi."
Kiếp trước nàng là đích nữ của Ngụy gia, từ nhỏ đã học theo mẹ nàng, từ dáng vẻ cử chỉ đến lời ăn tiếng nói đều chỉn chu, mấy thứ quy củ này đã ngấm vào xương cốt. Dù hiện giờ là đứa nhóc gầy trơ xương, thể hiện một chút cũng coi như có khí chất hơn người.
Vương thẩm bị nàng làm cho kinh ngạc, lúng túng nhưng cũng nhanh chóng cười tươi như hoa, khẽ cúi người thưa: "Tiểu thư nói quá rồi, đó vốn là việc bà lão này phải làm."
Sau đó, Vương thẩm đi cùng Hàn thị và Phó Vân anh, nhiệt tình giới thiệu cho hai mẹ con từng nha hoàn, bà tử, kể lể chi tiết cho họ về mối quan hệ thân thích trong Phó gia.
Phó gia gốc gác vốn ở huyện Hoàng Châu, là một gia tộc lớn, Phó lão đại và Phó tứ lão gia chỉ nằm trong một chi trong tộc. hiện giờ, dòng chính của Phó gia đang ở trong tòa nhà lớn nhất ở phố Đông Đại, đó là một chi khác, bình thường gọi là đại phòng.
Phó tứ lão gia chịu trách nhiệm chăm sóc lão thái thái, ở trong một tòa nhà trong hẻm ở đầu bên kia phố Đông Đại, tuy hơi nhỏ những nhà cũng không đông người, chỉ có hai anh em Phó lão tam và Phó tứ lão gia, cộng thêm lão thái thái nên cũng thoải mái.
Phó lão tam và tam thái thái ở trong một viện, sinh được một cô con gái độc nhất là Phó Quế. Tam thái thái sinh ra Phó Quế đúng vào dịp hoa quế trong viện nở rộ, nên lấy chữ "Quế" đặt tên cho con gái. Tam lão gia và tam thái thái đều là người ít nói nhưng tứ tiểu thư Phó Quế lại thích nói thích cười, cả ngày ríu rít. Mấy đứa nha hoàn bình thường làm việc trong sân, nghe thấy tiếng cười từ xa, ắt là Phó Quế đang đi tới.
Phó tứ lão gia và tứ thái thái có một trai một gái, con trai tên là Phó Vân Thái, con gái tên là Phó Nguyệt. Phó gia hiện do tứ thái thái quản lý, tứ thái thái là người nghiêm khắc, quy củ.
Ngô thị, người đồng ý thủ tiết cho Phó lão đại, ở một viện riêng, bà ta là một quả phụ nên thường ngày không thể ra ngoài, cách đây chín năm gả vào Phó gia, cũng chưa từng về nhà mẹ đẻ đến một lần.
Ngô thị chăm sóc cho con thừa tự của Phó lão đại là cửu thiếu gia Phó Vân Khải.
Nhắc đến Ngô thị và cửu thiếu gia Phó Vân Khải, Vương thẩm cũng ngại ngùng.
"Thế còn nhị lão gia?" Phó Vân anh hỏi Vương thẩm. Vương thúc ăn nói vụng về, trước đó chưa từng nhắc đến chuyện trong nhà của Phó gia.
Vương thẩm trả lời: "Nhị lão gia là thuộc một chi khác trong tộc."
Phó Vân anh nghe xong cũng tóm lược đại khái được các mối quan hệ thân thích trong nhà:
Tam thúc tam thẩm sinh ra tứ tỷ tỷ Phó Quế.
Tứ thúc tứ thẩm sinh được đại tỷ tỷ Phó Nguyệt và thập ca Phó Vân Thái.
Bà nội nàng là lão thái thái.
Ngoài ra còn cả Ngô thị và cửu ca Phó Vân Khải.
Phó gia thật sự rất đơn giản, Phó tứ lão gia có hai thông phòng, tam lão gia không nạp thiếp, trong nhà cũng không có con do vợ lẽ sinh ra.
Bên dòng chính đại phòng kia cũng chẳng biết cách bao nhiêu đời, vốn đã phân ra thì tạm thời nàng không cần quan tâm đến.
Xe ngựa nhanh chóng tới trước cửa Phó gia.
Vương thẩm bế Phó Vân anh xuống xe, mấy bông tuyết rơi trên mặt nàng lạnh ngắt.
Tuyết lại rơi rồi.
Có tiếng cười nói ở cửa vọng lại, các nha hoàn, tứ thái thái Lư thị đang đứng đợi ở đó, vây quanh là các nha hoàn bà tử. Lư thị thân thể khỏe mạnh, cao xấp xỉ chồng mình là tứ lão gia, mày rậm mắt to, mặt mày tươi cười, nhìn có vẻ dễ gần.
Nếu chẳng phải trước đó Vương thẩm buột miệng nói ra chuyện Lư thị từng ra lệnh đánh một nha đầu ăn trộm trái cây đến gãy một chân, Phó Vân anh có khi còn cho rằng bà ta chắc hẳn là một người hiền từ.
Tam lão gia và tam thái thái đứng ở một góc cũng cười theo.
Tứ lão gia nhíu mày, "Mấy đứa trẻ con trong nhà đâu cả rồi?"
Lư thị cười nói: "Hôm nay mấy đứa chúng nó hái trái cây, mẹ gọi chúng nó qua ăn bánh trôi vừng rồi, thiếp vừa mới kêu người gọi chúng qua đây nhưng mẹ nói bên đó đang vui, không chịu cho chúng đi."
Có gì đó không bình thường.
Tam lão gia và tam thái thái cũng mỉm cười không nói gì, các bà tử cúi đầu không dám hé răng.
Tất cả mọi người trong Phó gia đều biết lão thái thái không thích Phó lão đại, mỗi gần nghe thấy người khác nhắc tới phó lão đại, mặt bà đã biến sắc, quay ra cửa sổ mắng nhiếc, nói rằng năm đó lão thái gia chính là bị Phó lão đại làm cho tức chết, nàng không có đứa con bất hiếu như vậy.
Phó tứ lão gia thở dài thườn thượt, quay đầu lại phía sau, cầm tay Phó Vân anh, dẫn nàng vào trong, "anh tỷ nhi, về đến nhà rồi."
Mọi người xung quanh lén lút nhìn nhau.
Phó tứ lão gia thân thể khỏe mạnh, lòng bàn tay ấm áp, Phó Vân anh để ông dẫn vào, không có chút lúng túng nào, không quan tâm đến ánh mắt của những người xung quanh, cùng nhau bước qua cửa lớn Phó gia.
Lư thị dẫn Hàn thị đi phía sau, một tiếng "Đại tẩu" nghe đến là thân thiết, nói chuyện mấy câu đã khiến cho Hàn thị cười tươi hơn hớn.
Vương thẩm nhận xét Lư thị là người vợ chu đáo cũng không phải nói quá, gã tùy tùng chạy về Phó gia thông báo xong, Lư thị đã hiểu ngay ý chồng, sai người dọn dẹp phòng của Hàn thị và Phó Vân anh.
Đó là một viện nhỏ độc lập, cửa chính hướng nam, buổi sáng đón nắng vào sân, sau buổi trưa nắng rọi vào đến phòng, sáng sủa, sạch sẽ. Trong viện còn có một cây táo, dưới gốc cây có xây mấy bồn hoa. Mùa đông hoa cỏ khô héo hết cả, Lư thị sai người mua mười mấy bồn hoa lan, sơn trà và thủy tiên mới, sắp xếp lại khu vườn, cây cối có trắng có đỏ, nhìn không quá đơn điệu nhàm chán.
Phía bắc viện là nhà chính gồm ba gian, bên trong cùng là phòng ngủ, gian giữa là phòng khách, đây là không gian dành cho Hàn thị.
Phó tứ lão gia là em chồng, không tiện vào phòng Hàn thị nên vòng qua khu này, vào thẳng đến dãy nhà bên.
thật ra người làm chú cũng không nên đi vào phòng ở của cháu gái nhưng ông vẫn nhất định dẫn Phó Vân anh tới phòng được chuẩn bị cho nàng. Vân anh còn nhỏ, không cần quá lo lắng.
Hóa ra tứ lão gia cưng chiều ngũ tiểu thư như thế... Người làm trong nhà thì thầm với nhau, tỏ ra cung kính với Hàn thị hơn.
Lư thị cũng tiếp đón bà nhiệt tình hơn một bậc.
Phòng bên này của Phó Vân anh cũng có ba gian, gian giữa có tấm bình phong thêu mai lan cúc trúc, bên trong có đầy đủ bàn ghế. Hai bên, một phía là phòng ngủ gồm một chiếc giường sơn đen, thành giường trạm trổ họa tiết phú quý trường xuân, bên dưới có bậc để leo lên, phía trên có màn rèm che bằng lụa, bên tường là đôi ghế tựa bằng gỗ liễu. Phía còn lại là giá áo khắc hoa đặt cạnh bốn năm chiếc rương gỗ đựng đồ, ngoài ra còn một chiếc bàn vuông có lò than sưởi ấm, bên cạnh là một bàn trang điểm và một bộ ấm trà tinh sảo.
Hàn thị chưa bao giờ nhìn thấy khuê phòng lịch sự tao nhã nhường này, mắt mở to kinh ngạc. Phó Vân anh lại cảm thấy đồ đạc trong nhà của Phó gia cũng khá bình thường, có lẽ cũng như mấy gia đình tầm tầm ở chốn kinh sư, dù sao Phó gia mới phất lên được vài năm, cũng không chú trọng vào việc bài trí, huyện Hoàng Châu dẫu gì cũng ở nơi xa xôi hẻo lánh.
Lư thị lệnh cho các nha hoàn và ma ma tới bái kiến Phó Vân anh, dặn hò họ phải hầu hạ ngũ tiểu thư cho tốt, bọn họ cũng cung kính dạ dạ vâng vâng.
Phó tứ lão gia nhìn quanh, có vẻ chưa hài lòng: "Còn trống trải quá."
Lư thị khẽ đáp: "Quan nhân, cháu gái còn mấy tháng nữa mới qua hạn chịu tang..."
"Dù thế vẫn cứ là trống trải." Phó tứ lão gia nói, "Mang chiếc bình phong bằng gỗ tử đàn trong hậu viện qua đây đi."
Lư thị nghe xong cũng tái mặt, nhà bọn họ tổng cộng cũng chỉ có ba bốn bộ bằng gỗ tử đàn, trong phòng lão thái thái bày một bộ, trong phòng vợ chồng họ có một bộ, còn một bộ bà ta cất lại cho Phó Vân Thái.
Do dự trong nháy mắt, bà ta nhanh chóng lấy lại vẻ mặt tươi cười, lập tức kêu người bê bình phong tới, nhìn qua cũng chẳng thấy bà ta có gì không thoải mái.
Sắp xếp một lượt, Phó tứ lão gia đi nhà chính gặp lão thái thái.
Lư thị lo hai mẹ con xích mích vì chuyện Phó lão đại nên để nha hoàn và ma ma lại hầu hạ Hàn thị và Phó Vân anh rồi vội vàng đi theo.
Bảo ma ma ra ngoài, Hàn thị kích động, nắm chặt lấy bả vai Vân anh, "Thôi không đi nữa! Mẹ thấy có khi để mẹ làm người làm cho họ cũng được ấy chứ!"
Phó Vân anh chẳng biết nói sao nhưng cũng đáp, "Mẹ, mẹ không được dao động, mẹ là con nhà lành, không thể làm thiếp cho người. Nếu Phó gia không cho mẹ một câu trả lời thỏa đáng thì mẹ con ta đi luôn."
"Ai ôi...", Hàn thị dí tay vào trán nàng, "Con gái ngốc, cha con mất sớm, mẹ cần cái danh phận đó làm gì chứ! Danh phận mài ra ăn được chắc! Chỉ cần họ chịu nuôi con là được rồi, không thừa nhận mẹ thì cũng có làm sao!"
Ban đầu bà còn tưởng Phó gia có mấy trăm mẫu đất là đã không tệ rồi, ai mà biết Phó gia giàu có thế này! Đến quần áo của nha hoàn, bà tử nhà họ còn đẹp hơn đồ của mẹ con bà.
Phó Vân anh lắc đầu phản đối: "Đói cho sạch, rách cho thơm [1]."
[1] Nguyên văn là "Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di", là lời Mạnh Tử nói về bậc trượng phu, đại ý là dẫu giàu sang cũng phải giữ được phép tắc, biết giữ quy củ, dẫu nghèo hèn cũng phải giữ được chí khí, không biến bản thân trở thành ti tiện, vô liêm sỉ.
Hàn thị nghe không hiểu, túm chặt lấy Vân anh mà kêu: "Giàu rồi, giàu rồi, Đại Nha, con giàu rồi con có hiểu không, con xem chăn trên giường kia kìa, bằng lụa cả đấy! Con mau lấy lòng tứ thúc con đi thôi, mẹ thấy tứ thúc hẳn là thương yêu con lắm."
Bà kích động đến mức nói năng lung tung, đi vòng mấy vòng quanh phòng ngủ, quỳ rạp xuống ngắm hoa văn trên nền nhà, vừa trầm trồ vừa nói: "Đại Nha, con nên ở lại đi!"
Phó Vân anh cuối cùng không nhịn nổi nữa nên phì cười, Hàn thị chỉ là một người phụ nữ bình thường, bà chăm chỉ, chịu thương chịu khó nhưng tính tình hiếu thắng, keo kiệt, thô lỗ, chỉ ham cái lợi trước mắt, làm sao hiểu được cái gì gọi là không chịu khom lưng vì năm đấu gạo... Hàn thị có rất nhiều khuyết điểm nhưng Vân anh lại thích bà như thế.
Nàng đã nhìn thấy cảnh mấy nhà xung quanh doanh trại Thiên mục sở đem nữ nhi ra đổi lương thực với đám đàn ông trong quân doanh, một bé gái tám tuổi cũng chỉ có thể đổi lấy một gánh lúa mạch. Khi Phó lão đại vừa mất, có người khuyên Hàn thị đem nàng đi bán rồi đi thêm bước nữa, Hàn thị nhất quyết không chịu.
"Mẹ, tứ thúc sẽ không đuổi mẹ đi đâu."
Hàn thị ngẩng đầu lên, nghi ngờ hỏi, "thật thế ư?"
Phó Vân anh gật đầu, kéo Hàn thị dậy, "Nếu bọn họ thừa nhận mẹ, mẹ con mình cùng đi."
Hàn thị bực mình con gái không chịu nghe lời, tức giận nói: "Con bị làm sao vậy? Phó gia giàu có như vậy, con phải ở lại! đi theo mẹ con chỉ khổ thôi, hiểu không?"
Bà nhìn ngó xung quanh, nhỏ tiếng thì thầm với Phó Vân anh: "Nếu bọn họ đuổi mẹ đi thật, con càng phải ở lại, mẹ con còn chờ con trưởng thành chăm sóc cho mẹ, con là do mẹ nuôi lớn, không được quên mẹ đâu đấy nghe chưa!"
Phó Vân anh bật cười, hóa ra Hàn thị vẫn biết tính toán nhỉ, đây là dỗ dành nàng đây mà.
Lời tác giả:
nói một chút về chuyện giữ đạo hiếu, dân chúng bình thường sẽ không quá chú ý, cẩn thận lắm cũng chỉ giữ hai mươi mấy tháng. Trong truyện Phó lão đại qua đời đã gần hai năm.
Người làm quan và trí thức nói chung thì có quy tắc hơn bởi nếu không giữ đạo hiếu sẽ bị buộc tội.
Cổ đại có nhiều quy định phức tạp nhưng trong dân gian thì số người thật sự tuân thủ cũng không nhiều. Ví dụ: Từ lâu cổ nhân đã quy định biểu huynh biểu muội không được kết hôn, nhưng chuyện này chẳng ai quan tâm...
Ngoài ra, hoàng thất quy định dân chúng không được mặc một số loại trang phục nhưng trên thực tế dân chúng đã muốn mặc thì cũng không cấm được, hiện tượng này tương đối phổ biến dưới thời nhà Minh.
