Thì chính sự tối tăm không thể giấu chi khỏi Chúa.
Ban đêm soi sáng như ban ngày, và sự tối tăm
Cũng như ánh sáng của Chúa.
-Thi Thiên 139:12 (*)
(*) Còn gọi là Thánh Vịnh, một sách thuộc Kinh Thánh. Trong Xuân yến có sử sụng một số trích dẫn Kinh Thánh. Phần dịch tiếng Việt tương ứng ( trong chính văn và trên đánh dấu sách) là dẫn từ Kinh Thánh Việt ngữ năm 1926.
Tựa
Lời muốn giãy bày gửi gắm cả ở đây. Người trong truyện sẽ lần lượt nói ra điều tôi ấp ủ.
Viết đến gần cuối sách, không khí phương Bắc đã bắt đầu se se. Rừng bạch dương ran ran tiếng ve không ngơi nghỉ, câu chuyện đã lấy đi cả màu hạ của tôi. Ngôi nhà thôn dã nơi ngoại ô này hầu như biệt lập với thế giới, nguyên ngày làm việc, viết mệt thì chợp mắt chốc lát trên xô pha bên cạnh, thức dậy lại viết. Có lúc đêm khuya ra ngoài ngắm trăng tản bộ.
Tôi và nhân gian cứ thế lãng quên nhau.
Dù thiếu vắng sự hiện diện, can thiệp, nói năng hay hành động của con người, vạn vật vẫn kiệm lời và sinh sôi vậy thôi. Loài người bé mọn chẳng qua chỉ sở hữu sự tồn tại tự thân, ví như, tôi còn nhớ buổi chiều thi thoảng có mưa rào xen sấm, tiếng mưa rầm rầm tựa núi lở non nghiêng trên mái lầu hai, đất trời như hòa làm một. Đứng bên cửa sổ nhìn mưa mù trắng xóa, cõi tục bỗng biến thành siêu thực. Tôi cứ thế đọc sách rồi ngủ thiếp đi. Chỉ tích tắc, mây cuộn trôi xa, sắc trời bừng sáng, ánh dương lại chói chang. Tôi tiếc nuối cảm giác ở từng khoảnh khắc, lòng trĩu nặng như thể không bao giờ còn cảm nhận được như vậy nữa.
Tiếng ve, mưa sấm buổi chiều, mùi thơm của quả cà chua vừa cúi mình ngắt lấy, lá cây xào xạc nhờ cơn gió lùa qua, giọt sương đọng ngọn lá trúc lúc ban mai, nét cười trẻ thơ, bông hoa sắp tàn mà chẳng tự mình hay biết, một nụ hôn môi hòng lãng quên chuyện chuyện đời và giọt nước mắt cùng trái tim tan vỡ không ai thấu hiểu trong đêm khơi... Những tổn tại nguyên sơ ấy làm tôi nội tâm rung động. Không một cách thức nhân tạo nào đủ sức khiến người ta cảm thấy đẹp đẽ và ai sầu đến thế, thấm thía sự khiêm nhường và tôn nghiêm của tồn tại đến thế.
Có người nói, nếu không biết quay về đâu, trái tim sẽ như hoa lan không rễ. Thế giới xây dựng trên khẩu hiệu và quan niệm chỉ khiến người ta quên sạch những tồn tại nguyên sơ. Tình cảm tuy biến ảo vô thường nhưng giúp phá vỡ các giới hạn quy tắc và đem lại cơ hội mong manh cho chúng ta tiếp cận bản thân. Vui mừng, vỗ về, mong mỏi, nương tựa, cách biệt, quyết liệt, tình ái, giác ngộ, tìm kiếm, buông bỏ, thứ tha... sự kết hợp của những cảm xúc ấy khiến con người trong mắt sáng lòng.
Đời người có hạn, quan trọng nhất là phải giữ được sự thiết tha và chân thành với cuộc sống.
Đây là nguyên nhân thúc đẩy tôi sáng tác một tiểu thuyết chú trọng lối viết nhưng nội dung đơn giản.
Tiểu thuyết này xoay quanh nhận thức về mối quan hệ giữa con người với bản thân và với ngoại giới trên cơ sở thể nghiệm tình cảm và hành động. Tôi rất hứng thú với mệnh đề này, một mệnh đề xoáy sâu vào sự tồn tại cá thể của con người, vào cái giá phải trả cho một tâm hồn nổi loạn hiện diện một cách chống đối trong xã hội công nghiệp hóa và thời đại suy đồi. Xét đến cùng thứ mà chúng ta luôn luôn tìm kiếm là chốn về của tâm hồn chứ không phải chỗ đứng trong một thời đại phàm tục.
Tiểu thuyết này thuộc loại dài hơi nhất trong số tác phẩm tôi từng viết. Nó không phải là một câu chuyện trơn tru trầm bổng hút hồn người ta. Nó thừa thãi những câu không ăn nhập, lại thiếu thốn những câu liên quan. Hoàn toàn không có cấu tứ bố cục, cứ viết đại hải tràng giang, đòi hỏi phải đọc một cách kiên nhẫn. Đây có lẽ là hậu quả của thói tùy tiện, tùy tiện kiểu trưởng thành, chỉ làm những gì mình thích. Tôi chưa bao giờ tưởng đế việc sửa chữa toàn diện tiểu thuyết này, thực tế là càng về cuối càng cảm thấy không thể nào sửa được nữa. Đành để nó mặc nhiên tồn tại cùng cá tính và thần thái cố hữu.
Trong truyện có cả hư cấu và trùng hợp về tên thành phố, tên làng quê, tên người, có bóng dáng rõ rệt hoặc mờ ảo của thời đại, không cần phải đối chiếu và săm soi cụ thể làm gì. Các giới hạn về không gian và thời gian đều không quan trọng hoặc có thể bị bỏ qua. Tôi muốn dùng đặc tính ấy để diễn tả rằng số phận mọi người luôn có nhiều điểm kết nối với nhau.
Câu chuyện trong sách này không liên quan gì đến tuổi xuân hay khát vọng, cũng không lãng mạn hay tươi vui. Nó chủ yếu trưng ra những mặt tối, trải nghiệm, tổn thương, trăn trở, mâu thuẫn và những điều khó nói. Theo thời gian, con người sẽ dần dần nhìn rõ những nếp gấp, những lớp lang, những phức tạp của tâm hồn. Cũng phải nếm trải sự đời, khả năng nhận thức mới đạt đến độ xuyên qua bề mặt mà tìm đến bản chất, đồng thời học được cách khoan dung. Viết đến Xuân yến, lòng tôi bừng sáng. Đây không phải là tác phẩm chủ định bừng sáng, ngược lại, nó tượng trưng cho con đường đi xuyên qua bóng tối, nội dung lại chính về bóng tối, thì mới thực sự hiểu được ánh sáng thuần khiết trong trẻo mà nó tôn lên.
Trong tiểu thuyết này, tôi không định đưa ra kết luận nào cả. Cho dù có ít nhiều tình cảm mâu thuẫn, thách thức và vượt quá giới hạn, nhưng cũng che đậy những luồng sóng ngầm của bản tính người vốn muôn mặt và khó nhận biết: thẳm sâu, đan cài, đối lập sáng tối... đây đồng thời cũng là một vẻ đẹp.
Nhà tiên tri Isaiah từng nói, “ Ta sẽ trở tay chống lại ngươi. Gỉ sét của ngươi, ta tẩy sạch, như người ta lấy muối luyện kim. Mọi cặn bã của ngươi, ta loại bỏ!” (*) Một câu chuyện thường phải bắt nguồn từ chỗ chiêm nghiệm những mạo hiểm đã nếm trải: tự gượng dậy, lần mò tiến bước, băng qua lối mê để trông thấy ánh sáng nơi cuối đường bằng cách thăm dò tìm hiểu cả thân xác và tình cảm chứ không phải bằng một phương thức hời hợt phù phiếm nào khác.
Sáng tác đã hơn mười năm, gánh vào mình vô số danh xưng, tôi chẳng còn hứng thú với dư luận, cũng ít khi phát ngôn hoặc giải thích. Độc giả trải rộng từ những người sinh năm 60, 70, 80 cho đến 90 của thế kỉ trước, thành phần rất phong phú. Những con người thuộc nhiều lứa tuổi, địa vị, lĩnh vực, nơi chốn khác nhau ấy lại có chung sự thấu hiểu nội tâm sâu sắc, đơn giản mà gần gũi, có chung mối dây gắn kết tình cảm và ký ức. Hệt như thuộc tính đồng quy của vạn vật. Đây là ngọn nguồn động lực để tôi sáng tác, cũng là mục đích mà sáng tác nên đạt tới.
(*) Dẫn từ Kinh Thánh
Câu chuyện này dành tặng tất cả những người yêu, tình nhân, bạn đời đang chờ mong, xa cách, tan vỡ hoặc vẹn tròn.
Yêu không có đúng sai, thật giả, phải trái. Yêu là quá trình tìm tòi, thực hành và chiêm nghiệm bản thân của con người. Nó không cần nguyên tắc, cũng không cần đánh giá, xét đến cùng nó là một kiểu giác ngộ, một kiểu vị tha.
Dành để kỉ niệm mỗi người yêu và được yêu đã từng xuất hiện trong đời chúng ta. Mang lại những điều giúp chúng ta tiến bộ, trưởng thành, hoàn thiện, tinh khiết. Đây là sứ mệnh của tình yêu.
Đọc sách cũng như soi lại mình, mỗi người đều phải gánh lấy gánh nặng riêng. Hi vọng bạn rút tỉa được từ câu chuyện ít nhiều hữu ích.
