Nếu có người nói, anh yêu em, yêu em trọn đời, người con gái tâm hồn đơn giản sẽ cảm thấy mãn nguyện từ tận đáy lòng, rồi cầu mong điều đó trở thành sự thật. Nhưng với Chu Khánh Trường, cô lại cho rằng: Một, đây là cách tự thỏa mãn của đối phương, không dính dáng gì đến người được tỏ tình. Hai, cô cứ yên lặng chờ đợi, một thời gian sau màn thổ lộ, thể nào người kia cũng nhận ra sự bồng bột và bất cẩn của mình. Ba, chỉ một năm thôi, chắc chắn anh ta sẽ quên bẫng mình đã bày tỏ như thế khi nào và ở đâu. Bốn, thật ra anh ta đã nói cùng một câu này với rất nhiều phụ nữ. Theo quan điểm của cô, những lời đẹp đẽ và tròn trịa quá mức đều không thể là thật.
Cũng có nghĩa là, tuy bắt đầu chìm đắm trong những mối tình chớp nhoáng từ năm mười sáu tuổi, nhưng sâu trong cốt tủy Chu Khánh Trường luôn là một người tỉnh táo và lạnh lùng.
Cô vẫn hằng tìm kiếm một người có thể đứng ở bên mình. Khát khao yêu được ai đấy đến mức bất chấp lý trí và hiện thực. Nói cách khác là trao đi và nhận lại một thứ tình cảm đủ sức phá vỡ giới hạn và phạm vi sinh mệnh. Đôi lúc cô cảm thấy mình đúng là người theo chủ nghĩa lý tưởng, luôn tìm kiếm sự hoàn mĩ, suy nghĩ vẫn rất mực ngây thơ, tâm hồn lúc nào cũng đầy ắp những năng lượng và nhiên liệu dễ dàng bắt cháy. Người như cô, vừa khát khao mãnh liệt lại vừa giữ thái độ nghi ngờ và tiêu cực khó tả đối với tình cảm.
Gạt sang một bên sự ngây thơ ẩn sau lý trí lạnh lùng, sâu trong tâm khảm cô chỉ còn lại một khu vực đã bị lấn chiếm, không liên quan gì đến giá trị quan hay hay tiêu chuẩn nhưng gắn bó máu thịt với lịch sử. Không thể định dạng, âm thầm lặng lẽ, bình thản tĩnh tại, không đánh tan được. Trở thành một khối màu đen ẩn kín mà bền vững sâu trong thân thể, cho phép nó tồn tại yên ổn cũng giống như nuôi dưỡng một vết sẹo bẩm sinh và lâu ngày. Bắt đầu từ năm mười sáu tuổi, cô đã tìm kiếm một người đàn ông thay thế vai trò của người cha, mong cầu một mối quan hệ tin tưởng và nương tựa không giới hạn, một mối quan hệ với muôn vàn thăm dò và thử thách, một mối quan hệ căng thẳng dữ dội đầy rẫy xung đột, mối quan hệ mang lại cảm giác rõ rệt về tồn tại. Tính cách cô cố chấp quyết liệt, hết sức nguy hiểm. Cô chưa bao giờ thấy hài lòng, điều đó khiến cho bản thân cô và người khác cùng mưng mủ lở loét.
Cô tự biết phần tình cảm trong con người mình sinh trưởng chậm chạp, biến dị, có khi còn ngừng hoạt động từ thời thiếu nữ rồi. Giống như trồng một mầm lá đã chết trong người. Mầm lá mịn màng nõn nà xanh tươi, không hề héo rữa, chỉ chết thôi. Cô hiểu rất rõ điều này. Không tìm được tình cảm như ý muốn, cô đành đẩy mình vào trạng thái ngủ đông.
Bản thân cuộc sống có muôn vàn vết thương, đừng ai ảo tưởng chữa lành mình nhờ sự trợ giúp yếu ớt từ người khác. Tình cảm được thỏa mãn hay không không liên quan gì đến bên ngoài, mà liên quan một cách siêu việt với cá nhân. Tình cảm bậc cao sẽ tạo nên tinh thần và ý thức. Tình cảm bậc thấp phân rã thành tính khí và tâm trạng. Cô chưa bao giờ yêu và được yêu như mong ước. Cô cũng không tin trên đời tồn tại một ai giống với mộng tưởng của mình.
Tình yêu thật ra là trò chơi của hormone, ba tháng là tiêu tan, nó không còn đủ sức trở thành tín ngưỡng của cô nữa.
12
Không ai biết cô từng chóng vánh kết hôn rồi lại ly hôn. Ở tòa soạn, Khánh Trường là một phụ nữ đơn thân tính tình cô độc, hút thuốc, chểnh mảng ăn mặc, trầm tính kiệm lời, làm việc năng suất, sẵn sàng đi mọi nơi khỉ ho cò gáy, chưa bao giờ thở than vất vả, bận bịu gắng sức, nhiều lúc tăng ca suốt đêm.
Tích cực và cầu tiến trong công việc, nhưng trong tình cảm, cô đã trở thành một người lúc nào cũng khắc khổ và luôn tìm cách rút lui. Không dõi nhìn tương lai xa xôi, chỉ chăm bước đường trước mặt. Dòng chạy số phận thích mang lại thứ gì thì cứ để nó mang lại thứ đó. Gieo trồng ắt sẽ thu hoạch, chẳng qua chỉ đến thế mà thôi. Đối diện với cuộc đời sứt sẹo, với hoàn cảnh kém cỏi của mình, tất cả những điều mà Khánh Trường của hiện thực có thể làm chỉ là hành động, tiến bước, tiếp tục một cách thực tế. Đồng thời sẵn sàng đón nhận những tổn thương nặng nề theo nhau ầm ầm lao đến.
Cô cảm thấy mình không thể yêu ai được nữa. Cảm thấy đàn ông và đàn bà là hai hệ thống hoàn toàn khác nhau, tách biệt về cách lý giải, tư duy và cả tình cảm. Đối với cô, tìm bạn tình là tìm người hợp tác trong cuộc sống chung. Cô từng hẹn hò, từng cưới cheo, nhưng chưa thực sự va chạm với tình cảm. Chưa có cơ hội tìm hiểu được, yêu là gì.
Hai mươi lăm tuổi, quen Định Sơn. Định Sơn hai mươi tám tuổi, làm ngành IT ở Trương Giang, công việc ổn định, lương cao, sinh hoạt đơn giản rõ ràng. Anh là người Nam Kinh, mẹ mất sớm, cha tục huyền. Làm việc và sống một mình ở Thượng Hải, đã mua được nhà ở Phố Đông từ lâu. Cuộc sống đơn độc tạo ra cho anh tính cách kín đáo trầm tĩnh, thường mặc áo sơ mi ca rô vải bông và quần dài nhung kẻ, đều là những chất liệu dày dặn đứng đắn lâu bền. Anh tiếp cận Khánh Trường, hết sức thận trọng.
Họ quen nhau ở thư viện. Có một dạo công việc của Khánh Trường đòi hỏi phải tra cứu. Tuy không được học đại học chính quy đúng ngành, nhưng cô đã tự rèn cho mình thói quen đọc và nghiền ngẫm. Đã nhiều lần anh trông thấy cô. Lúc thì hí hoáy ghi chép tại bàn, lúc thì cắm cúi tra phích, lúc lại ngồi ngẩn ngơ hay ngủ gật ở một góc tường khuất sau dãy giá, sách vẫn cầm trên tay. Thường ở thư viện một mình, suốt cả ngày từ sáng, từ sáng đến tối. Anh làm quen với cô, trò chuyện với cô. Họ ngồi ở sân thư viện, hoa tử đằng lúc lỉu rủ trong vườn, không khí đong đầy hương thơm. Cô ra đây hút thuốc, mắt nhìn xa xăm, phả một làn khói mỏng, không để ý đến ai, dáng điệu tự nhiên nhàn nhã. Anh dễ chịu với sự có mặt của cô. Cô mạnh mẽ trung tính, khác hẳn các cô gái nũng nịu ồn ào chí chóe.
Về sau cô hỏi anh, vì sao lại chọn cô. Em xinh, anh nói, em yên tĩnh. Vì hai điều ấy thôi. Thật ra cô không đẹp. Cũng chưa bao giờ là người có nội tâm yên ả. Nhưng anh chỉ tiết lộ đến thế.
Họ quen nhau không đúng thời điểm. Khánh Trường bấy giờ đã trở thành một phụ nữ có vẻ ngoài bất cần yêu đương. Ở trạng thái yếu đuối và bế tắc, người ta dễ dàng chấp nhận những mối quan hệ sâu sắc, bởi thế cô muốn gắn bó với anh. Giống như trường hợp với Nhất Đồng, mối quan hệ này cũng phát triển nhanh hơn lạ thường, nhưng mỗi người đều có động cơ sâu xa. Tình cảm xưa nay đều đi ngược chiều lý trí. Đối với hai người mang mặt nạ thì sự lạnh nhạt đối với tình cảm cũng chính là sự hững hờ đối với đời sống của nhau. Bởi vậy dù kéo dài được hai năm, mối quan hệ giữa họ vẫn ì ạch, không sao tiến triển được.
Cô tự hỏi, cô có yêu anh không? Cô không biết. Thất vọng với tình cảm nhưng lòng không lấn cấn gì, cô bước vào hành trình này một cách thảnh thơi. Gặp gỡ không thường xuyên lắm, mỗi tuần chỉ một đến hai lần. Đôi lúc cô đến căn hộ Phố Đông của anh, ba phòng ngủ một phòng khách rộng rãi, nhìn ra không gian thoáng đãng, bài trí ngăn nắp sạch sẽ, tưởng chừng bao nhiêu năm nay cái gì cũng có chỉ thiếu một nửa của mình. Ngoài việc đọc sách chuyên ngành, xem kênh thể thao, nghe nhạc cổ điển, anh không còn sở thích gì khác. Cần mẫn chuyên tâm với công việc, biết nấu nướng, thậm chí nấu khéo và ngon. Cô hay phải đi phỏng vấn xa. Đôi bên tụ ít tan nhiều, không lòng vòng dây dướng. Bản tính anh vốn điềm tĩnh, nay lại có một cô gái trầm mặc không thích nhiều lời thi thoảng lắm mới xuất hiện bên cạnh, kể cũng là hoàn mĩ. Với cô thì, được một người đàn ông vừa phải đáng tin cậy như Định Sơn bầu bạn trong nửa đời còn lại, tính ra không có gì phải hối tiếc.
Suốt thời gian cô ở bên Định Sơn, không ai hay biết có người đàn ông như thế tồn tại trong đời Khánh Trường, kể cả bạn thân như Fiona. Cách giải thích hợp lý nhất là: một, Khánh Trường và Định Sơn sống khá kín đáo, không bao giờ xuất hiện theo đôi theo cặp ở nơi công cộng, thế giới của mỗi người là một thể hoàn chỉnh độc lập; hai, Khánh Trường không có bạn bè thực sự nào, theo nghĩa đen. Mọi chuyện, cô chỉ chia sẻ với chính bản thân mình.
Cô không nghĩ đến kết hôn, cũng không thấy mình đang yêu. Họ chỉ cùng qua lại và cùng tồn tại.
13
Đến thị trấn, cô đợi xe khách về làng Đông Khê.
Trông thấy một vòi nước bỏ hoang gần trạm thu rác, cô vặn ra rửa tay rửa mặt để tẩy bụi bặm, nước lạnh toát, trời giá rét đến cực điểm, một trận tuyết lớn đang đe dọa tràn về. Lưng đeo ba lô leo núi dung tích 60L, đã dùng đến rách bươm, đáng lẽ vứt đi được rồi, nhưng cô trù trừ mãi không thay mới, dây đeo đứt thì lấy dây thừng nối lại. Mau hai chiếc bánh nếp trong quán nhỏ, ngồi ở phòng chờ nhếch nhác, vừa ăn bữa trưa đã bị đẩy xuống tận 2 giờ chiều vừa cẩn thận trông chừng chiếc ba lô đựng máy tính xách tay và máy ảnh.
Dạ dày và đường ruột cô rất khỏe, do được tôi luyện qua những chuyến đi hằng năm, chưa đau dạ dày kiết lỵ hay táo bón bao giờ. Không say xe, không dị ứng, không mất ngủ, không cận thị. Thể chất sinh ra là để lên đường. Mùa hè mặc váy, đôi chân trần nổi lên những múi cơ tròn chắc, kết quả cảu việc đi bộ đường dài. Đây là điểm khác biệt giữa cô và các cô gái khác.
2 giờ rưỡi chiều. Chen lên chiếc xe khách chạy về Đông Khê. Xe chật ních những người địa phương, trầm ngâm kiệm lời, da dẻ đen sạm, mặt mày vô cảm nhìn ra cửa sổ. Phần đông ngả ra ghế hoặc tựa vào hành lý mà ngủ gà ngủ gật. Cô ngồi ở hàng ghế cuối cùng, chuyến đi xóc nảy, đường trải đá dăm không mấy phẳng phiu. Chẳng mấy chốc xe bắt đầu ngoằn ngoèo uốn lượn trên con đường ven núi. Liên tục bẻ lái quặt rẽ, lộ trình như tuôn đi mãi không thấy kết thúc. Một người đàn bà ở hàng ghế trước đẩy kính cửa ra, bắt đầu nôn ọe, giọt nôn bắn lấm tấm trên kính cửa, là bã thức ăn đang bị dịch vị tiêu hóa. Không khí xộc lên mùi chua thối, rồi mau chóng bị làn gió mạnh lùa vào đánh tan.
Trước khi cô lên đường đi Chiêm Lý, Định Sơn nói, Khánh Trường, tết này cha muốn chúng ta cùng về Nam Kinh. Ngụ ý của anh là ở nhà mong họ sớm tổ chức đám cưới. Khánh Trường hiểu, thế là coi như cha anh đã chấp nhận cô. Ông giảng dạy ở Đại học Nam Kinh, Định Sơn cũng tốt nghiệp trường này, gia đình sinh hoạt theo lối trí thức nhưng không hề bài xích quá khư lênh đênh vất vưởng như thú hoang của cô. Cô làm việc độc lập, có tiếng tăm và nền tảng nhất định trong ngành nghề của mình, họ tôn trọng cô vì điều đó, cũng biết Định Sơn quen được gia đình nề nếp bảo bọc, tâm hồn vốn hướng nội, không phù hợp với những cô gái tủn mủn tính đếm. Khánh Trường sinh ra và lớn lên ở nông thôn nhưng phong cách lại phóng khoáng thẳng thắn khiến người ta yên tâm.
Có một lần, cha Định Sơn thận trọng dò ý Khánh Trường về chuyện nhà cửa. Định Sơn đang sống trong một căn hộ rộng một trăm ba mươi mét vuông, chính là để tiện cho việc kết hôn. Ông hi vọng Khánh Trường nhớ kĩ rằng căn hộ này hoàn toàn là của Định Sơn. Người Trung Quốc hình như đều chọn nhà cửa làm nơi gửi gắm trọn vẹn sinh mệnh. Đây là tư tưởng hoang mang, không xác định được nên đặt đời mình vào đâu, thành thử không chiếm hữu được một khoảng không gian nào thì cõi lòng không đủ yên ổn và tin tưởng. Những kiến trúc bê tông đắt đỏ, những mét vuông cắt miếng xẻ khoảnh ấy, nhiều lúc còn được trân trọng hơn cả chất lượng của đời người.
Khánh Trường hiểu, cha Định Sơn rất lấn cấn chuyện này. Ở Vân Hòa hiện giờ cô chỉ có chú thím, từ nhỏ quan hệ đã thờ ơ, nhà mẹ không còn bất cứ ai lo lắng ngó ngàng đến cô nữa. Phần lớn thời gian của cô trôi qua trên những chiếc đệm giường liên tục thay đổi theo hành trình. Cũng có khả năng cô sẽ chết ở một chặng đường mông lung nào đó. Một căn nhà mà mình không chung tay đóng góp xây dựng thì rõ ràng không phải của mình, làm sao nảy sinh ý định chiếm hữu cho được. Người ta không biết cô đã nếm trải những gì, cô không kể chuyện quá khứ, nhưng cô đã nhận thức rõ ràng từ lâu. Bác khỏi lo, bác ạ, cô nói. Cháu hiểu mà.
Cứ thế, dù kinh tế và tinh thần độc lập đến đâu chăng nữa, nhưng muốn tình cảm và thể xác mình có người bầu bạn thì lại phải đối mặt với bao vấn đề dung tục và vụn vặt của hiện thực. Đối mặt với phiền não. Đối mặt với kì thị. Vì thế chưa bao giờ cô nhắc nhỏm đến việc kết hôn. Ở Vân Hòa, đàn bà con gái hai mươi lăm tuổi chưa gả chồng chính là mối lo trong tim trong óc cha mẹ. Cũng may cô sống ở Thượng Hải, người thân ly tán, xung quanh hầu như toàn mẫu phụ nữ độc lập, coi trọng sự nghiệp, như Fiona. Họ sống tự do, không phải chịu áp lực gì về dư luận và môi trường. Nếu xét theo tham vọng của Fiona thì ba mươi lăm tuổi cũng chư cần lấy chồng. Ở nơi đô hội đàn ông ồ ạt như triều lên hằng ngày, ở văn phòng, trung tâm thương mại, ga tàu điện ngầm, cửa hiệu, nhà hàng, câu lạc bộ thể hình... bất cứ một địa điểm nào cũng lố nhố cả ngàn cả vạn mạng. Giữa biển người ùn ùn đó, muốn tìm một đôi tay cùng dắt nhau đi đến bách niên giai lão chẳng phải chuyện khó khăn, cũng chẳng thiếu gì lựa chọn.
Đối với Khánh Trường, kết hôn không có nhiều ý nghĩa. Sinh hoạt là một chuyện, kết hôn lại là chuyện khác. Nó chẳng qua là một thành tố trong thực tiễn cuộc sống, một tồn tại có tính chức năng, lâu dần được coi như một thói quen, một thuộc tính trên mảnh đất này chứ không vượt lên cao hơn được. Bứt ra khỏi mối quan hệ với tinh thần, nó chỉ đơn giản là một sự việc. Giống như hàng hóa trong siêu thị, trong qua có vẻ đa dạng phức tạp nhưng thực chất ngăn nắp chặt chẽ vô cùng. Nó khiến người ta sinh hoạt ổn định thao tác nhẹ nhàng, thế thôi.
Cô không con xem trọng hôn nhân nữa. Thật ra thì cô đã chuẩn bị sẵn tâm lý, cưới hay không đều quyết định rất nhanh. Đã coi hôn nhân có cũng được không cũng xong, dĩ nhiên có thể đồng ý kết hôn sau tết, mặc dù Định Sơn không phải là người mà trái tim cô chờ đợi. Chí ít, cô nghĩ, đêm xuống được ngủ bên cạnh một tấm thân ấm áp vững vàng hơi thở đều đặn. Tâm hồn và thể xác cô đã quá cô độc giữa biển người mênh mang này rồi, mà cô độc lâu ngày thì sẽ biến thành một bình nguyên xa xôi không có bờ bến. Định Sơn là người đàn ông không biết gì cũng không hứng thú gì với thế giới nội tâm của cô. Không hạn chế tự do của cô, không cần cô thường xuyên bầu bạn. Anh cũng không hiểu được vẻ đẹp của cô, khao khát của cô. Bầu bạn với anh, cô cảm thấy an toàn.
Cô có thể ở bên anh, chấp nhận buông mình xuống lối sống tẻ nhạt an phận.
14
Xe từ đỉnh núi bò xuống chân núi. Ngoặt mạnh một cái là rẽ ra một con đường rộng thênh thang.
Òa! Bên trái hiện ra một hồ nước bao la, nước đầy ăm ắp, một hồ xanh trong, gió yên sóng lặng, làm nổi bật núi non xanh biếc trập trùng xung quanh. Quốc lộ màu trắng như dải lụa trải mãi về nơi xa. U uẩn thu mình, lại thẳng thắn tự nhiên. Bị mai một ở nơi này, lại như tồn tại ở một đường biên thời gian chưa bao giờ xê dịch. Nó khiến người ta bàng hoàng khi bắt gặp, như cơn ác mộng không bút ra ngay được, tri giác tê liệt chỉ muốn đến nhanh với đích điểm đã gần kề. Thác, đèo, rừng, trời, đường, nắng, gió... tất cả là một hợp thể cân đối nhịp nhàng.
Chẳng mấy chốc, quốc lộ bị xe khách bỏ lại đằng sau, bỏ lại cùng sự viên mãn và vô thường cố hữu.
Ngần ấy thứ ập tới trước mắt Khánh Trường chỉ trong chừng hai phút. Cô quay mặt đi, lấy lại hơi thở vừa tắc nghẽn vì chấn động. Vẻ đẹp cuốn theo chiều gió ấy khiến cô choáng váng, lệ ngập khóe mi.
